Vaak wordt beweerd dat het noodzakelijk is om een paard te sederen wanneer het een tandartsbehandeling moet ondergaan. Men zegt hierover dan: ‘sedatiemiddel maakt het paard rustiger en meer ontspannen, waardoor de tandarts de behandeling veiliger en efficiënter kan uitvoeren. Zonder sedatie is het nagenoeg onmogelijk om de achterste kiezen te vijlen. Bovendien vermindert sedatie de kans op stress of zelfs paniek bij het paard, wat de behandeling voor zowel het paard als de tandarts aangenamer maakt.’ Deze argumenten worden veelvuldig gebruikt door zowel paardeigenaren als paardentandartsen. Maar…

Voordat ik uitleg hoe ik de meeste paarden moeiteloos kan behandelen zonder sederen, wil ik eerst een aantal zaken verduidelijken. Ten eerste is het belangrijk om te weten dat een gebitsbehandeling volledig pijnvrij is. Paardentanden en kiezen zijn gemaakt om te malen en te slijten. Het slijten creëert punten, haken en andere afwijkingen. Ik corrigeer met behulp van elektrisch vijlen deze ongemakken tot een optimale maalbeweging weer mogelijk is. Het vijlen van de kiezen is net zo gevoelloos als haren knippen en hoeven bekappen. Ten tweede, wanneer het vijlen in alle rust gebeurt, ervaart het paard absoluut geen spanning of stres. Een mondspreider helpt om de kaken goed open te houden voor een goede behandeling, en het paard heeft hier, ook zonder sedatie, geen ongemak van. Een te scherp, te groot of te klein bit geeft veel meer druk en ongemak in de mond, evenals een knellend hoofdstel.

Ik kies er juist voor om zoveel als mogelijk zonder sedatie te behandelen. Van de 100 paarden kan ik er 90 tot 95 zonder problemen ongesedeerd behandelen. Dat ik zoveel op deze manier behandel, heeft een belangrijke reden, die ik hier graag toelicht. Dit begint bij het onderzoek voorafgaand aan een eventuele behandeling. Tijdens mijn onderzoek bouw ik in alle rust een vertrouwensband op met het paard. Het bevoelen van onder andere de kaakgewrichten, kauwspieren en het tongbeen geeft het paard al de nodige rust die ik in kan zetten bij de behandeling. Daarnaast is mijn houding naar het paard zeer belangrijk. Het ene paard heeft een leider nodig. Bij dit type paard maak ik me groot en laat ik het paard weten dat ik hem help onder mijn voorwaarden. Andere paarden worden onrustig van een leidershouding en voelen zich daardoor geïntimideerd. Een gelijkwaardige houding werpt in zo’n geval meer vruchten af.

Tijdens het onderzoek bepaal ik welke behandeling eventueel nodig is en hoe en waar deze het beste kan of moet worden uitgevoerd. In principe zet ik dan altijd in op behandelen zonder sedatie, maar natuurlijk kunnen niet alle paarden ongesedeerd worden behandeld, bijvoorbeeld wanneer zij vanwege een trauma heel veel angst of agressie uitten. Bij dit type paarden kan het zelfs gevaarlijk zijn om ongesedeerd te behandelen. De veiligheid van het paard en de paardentandarts staan natuurlijk altijd voorop.

De behandelplek is ook van cruciaal belang. De meeste paarden ervaren hun eigen stal als een veilige en vertrouwde omgeving. Behandelen in deze omgeving brengt de meeste rust. Ook zijn er paarden die juist hun stal als een dusdanige veilige omgeving ervaren, dat zij deze omgeving met hand en tand beschermen. Deze paarden dulden geen indringers in hun stal en een behandeling buiten de stal brengt bij dit type paard juist veel rust. Sommige paarden willen het liefst buiten, in de open ruimte, worden behandeld en andere paarden worden het liefst omgeven met meerdere soortgenoten in plaats alleen. Zo hebben ze allemaal hun voorkeuren.

Persoonlijk ervaar ik alleen maar voordelen van ongesedeerd behandelen. Het paard ervaart de pijnvrije behandeling in dit geval bewust. Doordat ik het paard niet vastzet of ophang in speciale halsters behoudt het paard zelf alle controle en is het in staat om met mij te communiceren. Ik kan het paard overal helpen. In de stal, op de wasplaats, in de paddock of midden in het land. Daarnaast ben ik in staat om tijdens mijn onderzoek veel eerder pijnpunten in de mond te ontdekken. Tijdens mijn vooronderzoek druk ik op de kiezen en op het tandvlees op zoek naar pijnpunten. Een gesedeerd paard zal geen reactie geven op mijn drukpunten en met alleen mijn ogen kan ik in veel gevallen geen pijnpunten constateren. Een heel belangrijk ander voordeel voor het paard is, dat ik het paard na de behandeling direct kan laten eten, om meteen te kunnen beoordelen of het paard van zijn problemen af is en weer correct kauwt en maalt.

Door het paard met mijn rust en in alle vertrouwen te helpen, bouw ik een mooie fundering voor iedere jaarlijkse behandeling. De behandelingen zullen steeds makkelijker, fijner en vlotter verlopen. Mijn missie is eenvoudig maar essentieel: het bevorderen van een gezonde mond en een gelukkig paard, één glimlach per keer!

Marnix Brandes, Paardentandarts